środa, 10 lipca 2013

Ten nieznajomy

Czasami uda mi się odkryć jeszcze coś nowego, coś mi nieznanego, zaskoczyć samą siebie. Nie to, żebym uważała, że jestem ekspertką i wiedziała o Jerzym Krzysztoniu wszystko. Bo nie wiem i prawdę mówiąc nie chcę wiedzieć. Chciałabym właśnie tak ciągle poznawać, ciągle odkrywać. Powoli jednak dociera do mnie brutalna prawda - lista kurczy się boleśnie do coraz mniejszych rozmiarów..

Ten nieznajomy był efektem moich dość częstych wizyt w antykwariatach internetowych i wrzucaniu tradycyjnego hasła: "Jerzy Krzysztoń". I proszę, nagle pojawił się tytuł zupełnie nowy! Absolutnie nie kojarzyłam, by w twórczości Krzysztonia była również sztuka! A jednak była. Krótka, w dwóch aktach zaledwie, ale z uwagami reżyserskimi (wypowiedział się Jan Bratkowski), które nie mniej interesująco uzupełniają sztukę o wizję przełożenia tego utworu na scenę.

Z informacji zaczerpniętych dzięki stronie e-teatr.pl wynika, że sztuka nie tylko zaistniała na papierze, ale także na deskach teatrów i nie zawsze pod tym samym tytułem:

Ten nieznajomy - wszystkie realizacje
Autor: Jerzy Krzysztoń

Ten nieznajomy
miejsce premiery:     Praski Teatr Ludowy  Warszawa
data premiery:     1965-06-12

Towarzysz N
miejsce premiery:     Teatr Telewizji
data premiery:     1971-04-02

Ten nieznajomy
miejsce premiery:     Teatr Dramatyczny  Gdynia
data premiery:     1983-12-10

Tow. N
miejsce premiery:     Wrocławski Teatr Współczesny im. Edmunda Wiercińskiego
data premiery:     1986-03-22

Sama sztuka jest krótka. Jej treść zawarta jest na zaledwie 87 stronach, po których następują uwagi reżyserskie. Fabula też jest krótka i jak na Krzysztonia, nieco jakby zarysowana, niepełna, niewyczerpująca potencjału, jaki jest zawarty w temacie obcego, naruszającego spokój niewielkiego miasteczka. Bo właśnie nim jest ów nieznajomy, pojawiający się nagle w Miasteczku gość z Warszawy, znany ludziom tylko z imienia i nazwiska, ale w mniemaniu wszystkich, będący jakąś szychą, ważną postacią, kimś kto został nasłany na miasteczko by je.. zadenuncjować? skompromitować? Prześledzić, sprawdzić, pogrążyć Burmistrza? Tego nie wiadomo, dlatego ostrożne zachowania nie zawadzą, spełnianie ewentualnych zachcianek może pomóc, ogółem sytuacja urasta do jednego wielkiego koła podejrzeń i niczym niepotwierdzonych przypuszczeń, które podsyca postać widmowej Staruszki, pojawiającej się w różnych momentach akcji, z ostrzeżeniem o rychłej zgubie, jakiej zapowiedzią ma być pojawienie się owego nieznajomego.

Całość tak naprawdę staje się żywa dzięki uwagom reżyserskim, w których nie tylko następuje kolejno omówienie postaci występujących w sztuce, czy fabuły, ale również podpowiedzi dla aktorów, którzy mają odgrywać poszczególne sceny, trudności wynikających z pewnych momentów, wewnętrznych przeżyć postaci, sposobu oddania różnorodnych sprzeczności, czy wreszcie odpowiedniego zamknięcia całej fabuły. W efekcie jednak pozostaje wrażenie niespełnienia. Bo chciałoby się więcej, a tu za chwilę cały tekst się kończy. A za ostatnią stroną powinna być podnosząca się kurtyna i scena w Miasteczku i Staruszka wieszcząca nieszczęście.. I wtedy byłoby zapewne olśnienie. A tak pozostaje uczucie, że czegoś zabrakło. Aż przykro, bo to przecież Krzysztoń, który nigdy nie zawiódł mnie słowem pisanym. I nie, nie mogę powiedzieć, by zawiódł i w tym przypadku. Zabrakło mi po prostu olśnienia tym razem. Co może swoją drogą potwierdzać, że to wyjątek potwierdzający regułę odnośnie utworów Jerzego Krzysztonia.


Ten nieznajomy, Jerzy Krzysztoń, Wydawnictwo Związkowe CRZZ, Warszawa 1967

10 komentarzy:

  1. Tego tytułu nie ma nawet w katalogu biblionetkowym :)
    Przykro mi, że tym razem nie zachwyciłaś się utworem Krzysztonia. Może ta sztuka pisana była w pośpiechu, nie do końca przemyślana?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Właśnie, taki tytuł niespodzianka :) Na LC też musiałam go dodać :)
      Może? W końcu to utwór dość młodego Krzysztonia ;) poza tym co innego utwór sceniczny a co innego proza fabularna :)

      Usuń
    2. Chyba mało który twórca potrafi pisać dobre sztuki, dobre wiersze i dobrą prozę. Np. Iwaszkiewicz pisał przecudne opowiadania, a wiersze... wiersze są o wiele gorsze.
      To może "Tego nieznajomego" dodaj też do biblionetki? :)

      Usuń
    3. Masz rację, to jednak trudna sztuka pisać dobrze w każdym gatunku :)
      To będę musiała jednak założyć konto na biblionetce..;)

      Usuń
  2. wspaniałe są takie odkrycia, prawda? nie martw się, że Krzysztoń już 'ogarnięty', myslę że natrafisz jeszcze na niejedną fascynację, które będą okazją do wielokrotnych odkryć!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. wspaniałe, zgadza się :) i faktycznie, liczę jeszcze na parę małych odkryć :)

      Usuń
  3. A jednak nawet, jeśli tekst cię nie zachwycił, to i tak pozostaje radość z odkrywania, lubię to uczucie, kiedy znajduję coś nowego tam, gdzie wydawało mi się, że wszystko, co warte poznania już poznane. I lubię sobie dawkować przyjemności; dlatego czytam mojego Hugo tak powolutku, dlatego wracam w "znane" miejsca wielokrotnie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O, jedyne co mogę dodać to - o właśnie! właśnie :)

      Usuń
  4. Muszę przyznać, że jeszcze nie czytałam nic Jerzego Krzysztonia. Może zaczęłabym od sztuki teatralnej ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W sumie, jak ma zarazić to i sztuką zarazi :) ja polecam w ciemno cokolwiek :)

      Usuń

Dziękuję za każdy komentarz, cenię sobie każdą uwagę odnośnie wpisu i jego zawartości.

Uprzejmie proszę o nieskładanie mi życzeń świątecznych, ponieważ ich nie obchodzę.

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Autorzy

A.S.Byatt Adam Bahdaj Adriana Szymańska Agata Tuszyńska Agatha Christie Agnieszka Jucewicz Agnieszka Topornicka Agnieszka Wolny-Hamkało Alan Bradley Albert Camus Aldona Bognar Alice Hoffman Alice Munro Alice Walker Alona Kimchi Andrew Mayne; tajemnica Andrzej Dybczak Andrzej Markowski Andrzej Stasiuk Ann Patchett Anna Fryczkowska Anna Janko Anna Kamińska Anna Klejznerowicz Anne Applebaum Anne B. Ragde Anton Czechow Antoni Libera Asa Larsson Augusten Burroughs Ayad Akhtar Barbara Kosmowska Bob Woodward Boel Westin Borys Pasternak Bruno Schulz Carl Bernstein Carol Rifka Brunt Carolyn Jess- Cooke Charlotte Rogan Christopher Wilson Colette Dariusz Kortko David Nicholls Diane Chamberlain Dmitrij Bogosławski Dorota Masłowska Edgar Laurence Doctorow Eduardo Mendoza Egon Erwin Kisch Eleanor Catton Elif Shafak Elżbieta Cherezińska Emma Larkin Eshkol Nevo Ewa Formella Ewa Lach Francis Scott Fitzgerald Frank Herbert Franz Kafka Gabriel Garcia Marquez Gaja Grzegorzewska Greg Marinovich Grzegorz Sroczyński Guillaume Musso Gunnar Brandell Haruki Murakami Henry James Hermann Hesse Hiromi Kawakami Honore de Balzac Ignacy Karpowicz Igor Ostachowicz Ilona Maria Hilliges Ireneusz Iredyński Iris Murdoch Irvin Yalom Isaac Bashevis Singer Ivy Compton - Burnett Jacek Dehnel Jakub Ćwiek Jan Balabán Jan Miodek Jan Parandowski Jerome K. Jerome Jerzy Bralczyk Jerzy Krzysztoń Jerzy Pilch Jerzy Sosnowski Jerzy Stypułkowski Jerzy Szczygieł Joanna Bator Joanna Fabicka Joanna Jagiełło Joanna Łańcucka Joanna Marat Joanna Olczak - Ronikier Joanna Olech Joanna Sałyga Joanna Siedlecka Joanne K. Rowling Joao Silva Jodi Picoult John Flanagan John Green John Irving John R.R. Tolkien Jonathan Carroll Jonathan Safran Foer Joseph Conrad Joyce Carol Oates Judyta Watoła Juliusz Słowacki Jun'ichirō Tanizaki Karl Ove Knausgård Katarzyna Boni Katarzyna Grochola Katarzyna Michalak Katarzyna Pisarzewska Kawabata Yasunari Kazuo Ishiguro Kelle Hampton Ken Kesey Kornel Makuszyński Krystian Głuszko Kurt Vonnnegut Larry McMurtry Lars Saabye Christensen Lauren DeStefano Lauren Oliver Lew Tołstoj Lisa See Liza Klaussmann Maciej Wasielewski Maciej Wojtyszko Magda Szabo Magdalena Tulli Maggie O'Farrel Majgull Axelsson Małgorzata Gutowska - Adamczyk Małgorzata Musierowicz Małgorzata Niemczyńska Małgorzata Warda Marcin Michalski Marcin Szczygielski Marcin Wroński Marek Harny Marek Hłasko Maria Ulatowska Marika Cobbold Mariusz Szczygieł Mariusz Ziomecki Mark Haddon Marta Kisiel Mathias Malzieu Mats Strandberg Matthew Quick Melchior Wańkowicz Michaił Bułhakow Milan Kundera Mira Michałowska (Maria Zientarowa) Natalia Rolleczek Nicholas Evans Olga Tokarczuk Olgierd Świerzewski Oriana Fallaci Patti Smith Paulina Wilk Paullina Simons Pavol Rankov Pierre Lemaitre Piotr Adamczyk Rafał Kosik Richard Lourie Rosamund Lupton Roy Jacobsen Ryszard Kapuściński Sabina Czupryńska Sara Bergmark Elfgren Sarah Lotz Serhij Żadan Siergiej Łukjanienko Sławomir Mrożek Stanisław Dygat Stanisław Ignacy Witkiewicz Stanisław Lem Sue Monk Kidd Suzanne Collins Sylvia Plath Szczepan Twardoch Tadeusz Konwicki Terry Pratchett Tomasz Lem Tore Renberg Tove Jansson Trygve Gulbranssen Umberto Eco Vanessa Diffenbaugh Virginia C. Andrews Vladimir Nabokov Wiech William Shakespeare William Styron Wioletta Grzegorzewska Wit Szostak Witold Gombrowicz Wladimir Sorokin Wojciech Tochman Zofia Chądzyńska Zofia Lorentz Zofia Posmysz

Popularne posty

O mnie

Moje zdjęcie
Nie lubię kawy na wynos: zawsze się oparzę i obleję. Maniakalnie oglądam "Ranczo" i jeszcze "Brzydulę".Uwielbiam zimę. I wiosnę. I jesień. I deszcz. Lubię ludzi. Kocham zwierzęta. Czytam, więc wmawiam sobie, że myślę.