niedziela, 23 czerwca 2013

Bez wstrętu, ale i bez emocji

   Tak oto – na ogół w dobrej wierze – w oparciu o ogromną tragedię milionów ludzi powstają całe tony tekstów, które nie mają żadnej wartości: ani historycznej, ani literackiej. Jedyną ich racją istnienia jest dostarczanie pewnej usługi, jaką jest dobrze znane wzruszenie dobrze znaną sytuacją. *

  Entuzjastyczne opinie czytelników, promocja w Znaku, toteż kupiłam. Przeczytałam. I tak siedziałam zadumana nad tym co właśnie skończyłam czytać, zastanawiając się nad nadużywaniem tematyki Holokaustu. Od razu przypomniał mi się felieton Jacka Dehnela (a przy okazji odkryłam, gdzie poginęły moje zakładki do książek - chyba ze trzy były w felietonach..) pt. Czarny Disneyland (w sieci dostępny tutaj). Podsumowanie, zacytowane na wstępie tego wpisu mówi chyba wszystko...Choć nie do końca, oddając sprawiedliwość Richardowi Lourie, autorowi Wstrętu do tulipanów. Spróbuję jednak wyjaśnić dlaczego w pewien sposób Czarny Disneyland odnosi się również do tej pozycji, choć nie wykorzystuje ona tej tematyki w sposób tak oczywisty, jak również nie wykazuje się poprawnością, jaką Dehnel zarzuca autorom tego typu dzieł.


Źródło zdjęcia

 Wstręt do tulipanów to historia małego chłopca, który zawiódł rodziców, a najbardziej ojca i który wszelkimi sposobami, jakie przychodzą mu do dość zmyślnej, choć nadal dziecięcej, jeszcze niezdolnej do weryfikacji rzeczywistości i priorytetów głowy, próbuje ten zawód naprawić. Dla dziecka rodzice są centrum wszechświata toteż absolutnie nie jest nic dziwnego w tym, że cel jakim jest odzyskanie miłości ojca uświęca środki. A zatem poświęcenie czyjegoś życia także staje się mniej istotne. Niewątpliwie zatem tłem istotnym dla tej historii jest wojenna zawierucha, niemiecka okupacja Amsterdamu, miejsca akcji powieści, oraz idąc dalej tym tropem, sprawa żydowska. I głód. Największy wróg człowieka, zaraz po armii niemieckiej. Ten głód wypędza chłopca z domu, zmusza do kombinowania, kradzieży, a w końcu do znalezienia najprostszego sposobu by wykarmić rodzinę i uratować umierającego ojca. Wydawania ukrywających się Żydów. W tym przypadku Anne Frank, bo to na jej historii bazował Richard Lourie. Choć samej Anne jest tutaj niewiele, a cytaty z jej Dziennika oraz komentarze do nich głównego bohatera, budzą co najmniej niesmak, tak prostą, nieskomplikowaną tendencją do łatwego wyjaśnienia swoich motywów, oraz usprawiedliwiania swojego czynu. Który jakie by nie było tło tej historii jest najczystszą postacią zła.

Można zrozumieć mechanizm psychologiczny, jaki uwarunkował zachowania chłopca, można zrozumieć sens całej historii przez pryzmat wojny i głodu, można zrozumieć też patologię rodziny w jakiej żył główny bohater. Wszystko to jest dobrze skomponowane, dobrze poukładane, literacko może i wnosi jakąś wartość, choć pokuszę się o stwierdzenie, że napisane jest zbyt gładko i zbyt słabo, by odczuwać emocje podczas lektury, ba, by uwierzyć chłopcu w jego odczucia, przeżycia i pragnienia. Jednak nie rozumiem, czemu autor musiał pokusić się o tematykę Holokaustu. To wszystko, całą tę historię, można było zostawić bez tej warstwy, choć zapewne niektórzy czytelnicy zwrócą mi uwagę, że właśnie ów wątek jest motorem całej akcji. Tak, zgadza się, ale można go było zamienić na coś innego, podmienić to na inne czynniki sytuacyjne, bo wojna, temat tak rozległy, miała ich w sobie wystarczającą ilość, by z któregoś skorzystać. Innymi słowy znowu otrzymałam, jako czytelnik, wyłącznie literaturę okołoholokaustową, wracając do Dehnela. Która nie jest ani świadectwem, ani nie wnosi w moim odczuciu do literatury nic oryginalnego. Jest to owszem, zgrabnie napisana historia, ciekawie przedstawiona z perspektywy podstarzałego już bohatera, który opowiada to wszystko swemu od dziesięcioleci nieobecnemu w jego życiu bratu, ale nadal, nie wnosząca nic nowego. Przeczytane i za chwilę zapewne będzie to już zapomniane. A przecież to temat zbyt ważny, by tak go potraktować.



Wstręt do tulipanów, Richard Lourie, Wydawnictwo Znak, Kraków 2013
* str. 41 z Młodszy księgowy. O książkach, czytaniu i pisaniu, Jacek Dehnel, Wydawnictwo W.A.B.,

14 komentarzy:

  1. Takich książek, jak te omawiane przez Dehnela, jest coraz więcej, niestety, dlatego zwykle unikam nowej beletrystyki związanej z Holokaustem, zresztą z wojną też, o ile autorzy nie byli świadkami czy uczestnikami. Chłopiec w pasiastej piżamie to doskonały przykład zjawiska, wzorcowy wręcz.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Człowiek uczy się na błędach. Pójdę teraz Twoim przykładem i będę raczej ostrożnie podchodzić do tego typu lektur. Choć rzecz jasna powieść sama w sobie nie jest zła. Razi właśnie ten problem i wykorzystanie nośnego, jak słusznie stwierdza Dehnel, tematu.

      Usuń
    2. Jeśli już czytać, to autentyki, a jak się ich nieco pozna, to przeciętne powieści są bez szans. Chociaż tacy Biedni ludzie z miasta Łodzi są, moim zdaniem, więcej niż dobrzy, wbrew opinii historyków.

      Usuń
    3. O fajnie że polecasz "Biednych ludzi..." bo miałam w planach. A tak poza tym masz rację, najlepiej czytać autentyki

      Usuń
    4. Biednych ludzi czyta się na własną odpowiedzialność. Ja się nie mogłem pozbierać, a do dziś nie napisałem zamówionej recenzji.

      Usuń
    5. Czyli na pewno nie na teraz..A później jeszcze z pięć razy przemyślę decyzję ;)

      Usuń
    6. Znakomicie jest oddana atmosfera zamknięcia i beznadziei, epatowania brutalnością niewiele.

      Usuń
    7. Właśnie tej beznadziei obawiam się najbardziej ..

      Usuń
    8. Jest mocno przytłaczająca, atmosferę autor oddał niezwykle udanie.

      Usuń
    9. W to nie wątpię. Ale teraz z perspektywy szpitalnej sali [ gdzie jak widać przydaje się telefon z androidem ;) ] temat beznadziei mógłby mnie przygnębić dużo bardziej. Dlatego chwilowo temat zupełnie na później ;)

      Usuń
    10. Teraz to mowy nie ma o tej książce, jakieś lekkie czytadło młodzieżowe byłoby akurat.

      Usuń
    11. I coś w tym stylu mam ze sobą ;)

      Usuń
  2. Nie było mnie kilka dni i jakie zmiany na stronie :)

    OdpowiedzUsuń

Dziękuję za każdy komentarz, cenię sobie każdą uwagę odnośnie wpisu i jego zawartości.

Uprzejmie proszę o nieskładanie mi życzeń świątecznych, ponieważ ich nie obchodzę.

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Autorzy

A.S.Byatt Adam Bahdaj Adriana Szymańska Agata Tuszyńska Agatha Christie Agnieszka Jucewicz Agnieszka Topornicka Agnieszka Wolny-Hamkało Alan Bradley Albert Camus Aldona Bognar Alice Hoffman Alice Munro Alice Walker Alona Kimchi Andrew Mayne; tajemnica Andrzej Dybczak Andrzej Markowski Andrzej Stasiuk Ann Patchett Anna Fryczkowska Anna Janko Anna Kamińska Anna Klejznerowicz Anne Applebaum Anne B. Ragde Anton Czechow Antoni Libera Asa Larsson Augusten Burroughs Ayad Akhtar Barbara Kosmowska Bob Woodward Boel Westin Borys Pasternak Bruno Schulz Carl Bernstein Carol Rifka Brunt Carolyn Jess- Cooke Charlotte Rogan Christopher Wilson Colette Dariusz Kortko David Nicholls Diane Chamberlain Dmitrij Bogosławski Dorota Masłowska Edgar Laurence Doctorow Eduardo Mendoza Egon Erwin Kisch Eleanor Catton Elif Shafak Elżbieta Cherezińska Emma Larkin Eshkol Nevo Ewa Formella Ewa Lach Francis Scott Fitzgerald Frank Herbert Franz Kafka Gabriel Garcia Marquez Gaja Grzegorzewska Greg Marinovich Grzegorz Sroczyński Guillaume Musso Gunnar Brandell Haruki Murakami Henry James Hermann Hesse Hiromi Kawakami Honore de Balzac Ignacy Karpowicz Igor Ostachowicz Ilona Maria Hilliges Ireneusz Iredyński Iris Murdoch Irvin Yalom Isaac Bashevis Singer Ivy Compton - Burnett Jacek Dehnel Jakub Ćwiek Jan Balabán Jan Miodek Jan Parandowski Jerome K. Jerome Jerzy Bralczyk Jerzy Krzysztoń Jerzy Pilch Jerzy Sosnowski Jerzy Stypułkowski Jerzy Szczygieł Joanna Bator Joanna Fabicka Joanna Jagiełło Joanna Łańcucka Joanna Marat Joanna Olczak - Ronikier Joanna Olech Joanna Sałyga Joanna Siedlecka Joanne K. Rowling Joao Silva Jodi Picoult John Flanagan John Green John Irving John R.R. Tolkien Jonathan Carroll Jonathan Safran Foer Joseph Conrad Joyce Carol Oates Judyta Watoła Juliusz Słowacki Jun'ichirō Tanizaki Karl Ove Knausgård Katarzyna Boni Katarzyna Grochola Katarzyna Michalak Katarzyna Pisarzewska Kawabata Yasunari Kazuo Ishiguro Kelle Hampton Ken Kesey Kornel Makuszyński Krystian Głuszko Kurt Vonnnegut Larry McMurtry Lars Saabye Christensen Lauren DeStefano Lauren Oliver Lew Tołstoj Lisa See Liza Klaussmann Maciej Wasielewski Maciej Wojtyszko Magda Szabo Magdalena Tulli Maggie O'Farrel Majgull Axelsson Małgorzata Gutowska - Adamczyk Małgorzata Musierowicz Małgorzata Niemczyńska Małgorzata Warda Marcin Michalski Marcin Szczygielski Marcin Wroński Marek Harny Marek Hłasko Maria Ulatowska Marika Cobbold Mariusz Szczygieł Mariusz Ziomecki Mark Haddon Marta Kisiel Mathias Malzieu Mats Strandberg Matthew Quick Melchior Wańkowicz Michaił Bułhakow Milan Kundera Mira Michałowska (Maria Zientarowa) Natalia Rolleczek Nicholas Evans Olga Tokarczuk Olgierd Świerzewski Oriana Fallaci Patti Smith Paulina Wilk Paullina Simons Pavol Rankov Pierre Lemaitre Piotr Adamczyk Rafał Kosik Richard Lourie Rosamund Lupton Roy Jacobsen Ryszard Kapuściński Sabina Czupryńska Sara Bergmark Elfgren Sarah Lotz Serhij Żadan Siergiej Łukjanienko Sławomir Mrożek Stanisław Dygat Stanisław Ignacy Witkiewicz Stanisław Lem Sue Monk Kidd Suzanne Collins Sylvia Plath Szczepan Twardoch Tadeusz Konwicki Terry Pratchett Tomasz Lem Tore Renberg Tove Jansson Trygve Gulbranssen Umberto Eco Vanessa Diffenbaugh Virginia C. Andrews Vladimir Nabokov Wiech William Shakespeare William Styron Wioletta Grzegorzewska Wit Szostak Witold Gombrowicz Wladimir Sorokin Wojciech Tochman Zofia Chądzyńska Zofia Lorentz Zofia Posmysz

Popularne posty

O mnie

Moje zdjęcie
Nie lubię kawy na wynos: zawsze się oparzę i obleję. Maniakalnie oglądam "Ranczo" i jeszcze "Brzydulę".Uwielbiam zimę. I wiosnę. I jesień. I deszcz. Lubię ludzi. Kocham zwierzęta. Czytam, więc wmawiam sobie, że myślę.