czwartek, 8 maja 2014

Rzecz o ulotnych wartościach. "Perły i wieprze" Kornela Makuszyńskiego

Kornel Makuszyński, źródło
  Nic na to nie poradzę, że uwielbiam czytać czasami dość nieaktualne i w swej treści nieco archaiczne książki. A, że Kornel Makuszyński był płodnym i radosnym twórcą to i z radością odkrywam kolejne jego powieści. Dał młodzieży przepiękną listę tytułów do czytania i zachwycania się. Mimo czasami przesadnego patosu, być może nadużywanej infantylności, dawał radość, wzruszenie i otuchę wielu pokoleniom czytelników. I mam nadzieję, że nadal daje, choć szukając informacji o tym, ile jest jakichkolwiek wpisów bądź recenzji odnośnie tego uroczego tomu, o którym mowa poniżej, zawiodłam się srodze znajdując ledwie garstkę po macoszemu napisanych tekstów. Może jednak ma to związek z tym, że w Perłach i wieprzach Makuszyński jest nieco bardziej cierpki, trochę mocniej, jak na jego dotychczasową twórczość, stąpający po ziemi, trochę mniej ufny w ludzką naturę? Być może. To jednak nie oznacza, że Perły i wieprze nie mają uroku jego pozostałych książek, czy że czyta się ją z mniejszą przyjemnością. Absolutnie nic z tych rzeczy. To kolejna perełka warta przeczytania, szczególnie, że dość skromna w swoim rozmiarze. A warta przeczytania, bowiem, jak mówi narrator Historii sznura pereł jest lekturą pouczającą:

  Opowieść ta, z wielkim przeze mnie opowiedziana smutkiem i dość znaczną goryczą, posłużyć może za straszliwy przykład dla ludzi, nie uznających ukrytej mądrości Salomonowych przypowieści i nie widzących majaczącego w oddali marnego kresu każdej ziemskiej sprawy. Historia ta może być czytana cicho albo głośno, może być także nie czytana wcale; cicho powinni ją czytać ludzie nieszczęśliwi, głośno powinni ją czytać kaznodzieje, nie czytać jej wcale mogą - bez urazy z mojej strony - ludzie skazani na dożywotnie więzienie lub tacy, co się zamierzają wieszać. Jest to opowieść dla każdego wieku i stanu (..).*

Karolina Gmiterek, Perły przed wieprze, źródło
  Podzielona na dwie części - O perłach i O wieprzach - podejmuje się przede wszystkim tematyki ulotności. Ulotnej i złudnej wartości rzeczy materialnych, ale także w opozycji do sfery materialnej, ulotności i złudności w sferze uczuć. I jedno i drugie bywa, że zwiedzie człowieka swoim pozornym blaskiem, rozbudzi wyobraźnię, podszepnie fantastyczną przyszłość, by ostatecznie okazać się jedynie mirażem. Skłonność ludzkiej natury do wiary w złudzenia jest czymś odwiecznym, mimo wielu doświadczeń własnych i historii cudzych potwierdzających bolesność zetknięcia się z ziemią po upadku z chmur, również czymś trudnym do wyplenienia. Ot, marzycielska dusza człowieka, która po prostu nie potrafi nie bujać w obłokach i nie dawać się ponieść wyobraźni. Własnie tej wyobraźni dał się ponieść za bardzo główny bohater historii o perłach, o których bezcennej wartości był przekonany na podstawie własnego, skromnego doświadczenia i okoliczności ich znalezienia, nie zaś potwierdzenia u jubilera. Stan nerwowości, w jaki popadł przez rzeczone perły, jest naprawdę świetnym przykładem bujnej wyobraźni. O tym, jak tragicznie skończył pan Kiercz bardzo proszę byście się przekonali już sami w trakcie lektury (bo jakże inaczej Was zachęcić jak nie urywając właśnie w tym momencie?). Zaś po tej opowieści jest część druga, nieco bogatsza w szczegóły, czyli O wieprzach, a zatem historia z serii "o biednych malarzach i ich zacnych sercach, choć nikczemnych wizerunkach" (oczywiście, od razu przywodzi na myśl Szaleństwa panny Ewy z tą różnicą, że znacznie mniej optymistyczne w swej wymowie). Historia pana Chrząszcza i jego fatalnego stosunku do świętego sakramentu małżeństwa również daje czytelnikowi powód do zadziwienia na temat ludzkiej natury, możliwości jej kreatywności do krętactw i wykorzystywania bliźniego. O tej części utworu mówi się, że ukazuje życie młodopolskiej cyganerii, podejmuje się tematyki artysty i jego niedoli, aczkolwiek ze sporą dawką ironii, sarkazmu, obnażania ludzkich przywar, ale też między wierszami, ukazując postać artysty zgoła odmienną od tej opiewanej w młodopolskiej twórczości. Mniej w olśniewającym blasku własnego artyzmu poety przeklętego, który uprawia sztukę dla sztuki, a więcej w ludzkiej skłonności do samokrytyki i zaniżania wartości własnych dzieł. Jest to jednak również historia wielkiej i wiernej przyjaźni trzech artystów, która w kontraście z trudną rzeczywistością zdaje się rzeczywiście zmieniać wieprze w perły.

  Warto czytać Makuszyńskiego, nawet jeśli już momentami trąci myszką, zdaje się być nieco zramolały i ma zbyt idealistyczne przesłania w swoich powieściach. Nie ma jednak nic złego w tym, że się wierzy w drugiego człowieka. Perły i wieprze zaś ostrzegają, by nauczyć się tę wiarę łączyć ze zdrowym rozsądkiem. Bo nie każdy wieprz to tylko taplanie się w błocie i nie każda perła ma jakąś wartość. Proste, a proszę, jakie trudne do realizacji w praktyce.



Perły i wieprze, Kornel Makuszyński, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988
* str. 6-7

14 komentarzy:

  1. Na początek koniecznie muszę napisać, że lubię to zdjęcie. Bardzo. Napawa takim optymizmem, komizmem i właśnie staroświeckością. Jak i cały Makuszyński. Książka na pewno wartościowa.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Też je lubię. Zgodzę się, że właśnie oddaje całą postać Makuszyńskiego i jego książek. A "Perły i wieprze" zdecydowanie warta jest polecania :-)

      Usuń
  2. Czytałem. Nie pamiętam. Być może dlatego, że odstawała od reszty Makuszyńskich.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To całkiem prawdopodobne. Też tak mam z niektórymi książkami. Wiem, że na pewno czytałam, a nijak nie mogę sobie przypomnieć..

      Usuń
    2. Za to doskonale wiem, skąd mam egzemplarz, o.

      Usuń
    3. Dobre i tyle.Biorąc pod uwagę Twoje ostatnie problemy z pamięcią ;P

      Usuń
    4. Poczekaj, i Ciebie skleroza dopadnie :P

      Usuń
    5. Przecież nie mówię, że nie :D

      Usuń
  3. W jakimś sensie wychowałam się na Makuszyńskim, tym dla dzieci i młodzieży.
    Idealizm? kto dzisiaj chciałby być idealistą. Liczy się konkret w różnej postaci.
    Idealiści to biedni głupcy. A szkoda, że go w życiu społecznym coraz bardziej brakuje.
    Kiedyś czytałam świetny post o samym pisarzu i zamarzyłam o przeczytaniu jego biografii. Warto popytać o nią i jego książki w bibliotece. Tym bardziej, że zachęcasz Kasiu jak zwykle...... No już Cie nie będę chwalić, ale to prawda.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W sumie mogę to samo powiedzieć, że się wychowałam na Makuszyńskim.
      Dziś może nadal są idealiści, ale to takie wstydliwe swoją drogą.. Któż by się przyznał..
      Muszę pomyśleć o tej biografii. Pamiętasz może autora?
      Miło mi jest, że zawsze jak tu wpadniesz masz tyle miłych słów dla mnie. Dziękuję! :-)

      Usuń
    2. Wygląda na to, że z ta biografia mocno przesadziłam.
      Teraz szukając nie spotkałam się, by takowa była napisana, czyli to co pisałam wcześniej dotyczyło bardzo dobrego opracowania, chyba z okazji jakiejś rocznicy związanej z jego osobą. Teraz nie mogę znaleźć gdzie to było, ale podrzucam na razie taki link :http://hej-kto-polak.pl/wp/?p=58947

      Usuń
    3. Ten komentarz został usunięty przez autora.

      Usuń
    4. Ten komentarz został usunięty przez autora.

      Usuń
    5. Natanno, dziękuję za link! Z przyjemnością obejrzę.

      Usuń

Dziękuję za każdy komentarz, cenię sobie każdą uwagę odnośnie wpisu i jego zawartości.

Uprzejmie proszę o nieskładanie mi życzeń świątecznych, ponieważ ich nie obchodzę.

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Autorzy

A.S.Byatt Adam Bahdaj Adriana Szymańska Agata Tuszyńska Agatha Christie Agnieszka Jucewicz Agnieszka Topornicka Agnieszka Wolny-Hamkało Alan Bradley Albert Camus Aldona Bognar Alice Hoffman Alice Munro Alice Walker Alona Kimchi Andrew Mayne; tajemnica Andrzej Dybczak Andrzej Markowski Andrzej Stasiuk Ann Patchett Anna Fryczkowska Anna Janko Anna Kamińska Anna Klejznerowicz Anne Applebaum Anne B. Ragde Anton Czechow Antoni Libera Asa Larsson Augusten Burroughs Ayad Akhtar Barbara Kosmowska Bob Woodward Boel Westin Borys Pasternak Bruno Schulz Carl Bernstein Carol Rifka Brunt Carolyn Jess- Cooke Charlotte Rogan Christopher Wilson Colette Dariusz Kortko David Nicholls Diane Chamberlain Dmitrij Bogosławski Dorota Masłowska Edgar Laurence Doctorow Eduardo Mendoza Egon Erwin Kisch Eleanor Catton Elif Shafak Elżbieta Cherezińska Emma Larkin Eshkol Nevo Ewa Formella Ewa Lach Francis Scott Fitzgerald Frank Herbert Franz Kafka Gabriel Garcia Marquez Gaja Grzegorzewska Greg Marinovich Grzegorz Sroczyński Guillaume Musso Gunnar Brandell Haruki Murakami Henry James Hermann Hesse Hiromi Kawakami Honore de Balzac Ignacy Karpowicz Igor Ostachowicz Ilona Maria Hilliges Ireneusz Iredyński Iris Murdoch Irvin Yalom Isaac Bashevis Singer Ivy Compton - Burnett Jacek Dehnel Jakub Ćwiek Jan Balabán Jan Miodek Jan Parandowski Jerome K. Jerome Jerzy Bralczyk Jerzy Krzysztoń Jerzy Pilch Jerzy Sosnowski Jerzy Stypułkowski Jerzy Szczygieł Joanna Bator Joanna Fabicka Joanna Jagiełło Joanna Łańcucka Joanna Marat Joanna Olczak - Ronikier Joanna Olech Joanna Sałyga Joanna Siedlecka Joanne K. Rowling Joao Silva Jodi Picoult John Flanagan John Green John Irving John R.R. Tolkien Jonathan Carroll Jonathan Safran Foer Joseph Conrad Joyce Carol Oates Judyta Watoła Juliusz Słowacki Jun'ichirō Tanizaki Karl Ove Knausgård Katarzyna Boni Katarzyna Grochola Katarzyna Michalak Katarzyna Pisarzewska Kawabata Yasunari Kazuo Ishiguro Kelle Hampton Ken Kesey Kornel Makuszyński Krystian Głuszko Kurt Vonnnegut Larry McMurtry Lars Saabye Christensen Lauren DeStefano Lauren Oliver Lew Tołstoj Lisa See Liza Klaussmann Maciej Wasielewski Maciej Wojtyszko Magda Szabo Magdalena Tulli Maggie O'Farrel Majgull Axelsson Małgorzata Gutowska - Adamczyk Małgorzata Musierowicz Małgorzata Niemczyńska Małgorzata Warda Marcin Michalski Marcin Szczygielski Marcin Wroński Marek Harny Marek Hłasko Maria Ulatowska Marika Cobbold Mariusz Szczygieł Mariusz Ziomecki Mark Haddon Marta Kisiel Mathias Malzieu Mats Strandberg Matthew Quick Melchior Wańkowicz Michaił Bułhakow Milan Kundera Mira Michałowska (Maria Zientarowa) Natalia Rolleczek Nicholas Evans Olga Tokarczuk Olgierd Świerzewski Oriana Fallaci Patti Smith Paulina Wilk Paullina Simons Pavol Rankov Pierre Lemaitre Piotr Adamczyk Rafał Kosik Richard Lourie Rosamund Lupton Roy Jacobsen Ryszard Kapuściński Sabina Czupryńska Sara Bergmark Elfgren Sarah Lotz Serhij Żadan Siergiej Łukjanienko Sławomir Mrożek Stanisław Dygat Stanisław Ignacy Witkiewicz Stanisław Lem Sue Monk Kidd Suzanne Collins Sylvia Plath Szczepan Twardoch Tadeusz Konwicki Terry Pratchett Tomasz Lem Tore Renberg Tove Jansson Trygve Gulbranssen Umberto Eco Vanessa Diffenbaugh Virginia C. Andrews Vladimir Nabokov Wiech William Shakespeare William Styron Wioletta Grzegorzewska Wit Szostak Witold Gombrowicz Wladimir Sorokin Wojciech Tochman Zofia Chądzyńska Zofia Lorentz Zofia Posmysz

Popularne posty

O mnie

Moje zdjęcie
Nie lubię kawy na wynos: zawsze się oparzę i obleję. Maniakalnie oglądam "Ranczo" i jeszcze "Brzydulę".Uwielbiam zimę. I wiosnę. I jesień. I deszcz. Lubię ludzi. Kocham zwierzęta. Czytam, więc wmawiam sobie, że myślę.