czwartek, 3 stycznia 2013

"Powieść teatralna" Michaił Bułhakow

 Zdumiewający jest mechanizm pamięci ludzkiej. Zdawałoby się, że jakaś rzecz stała się niedawno, a  już nie sposób odtworzyć wydarzeń w ich harmonijnej kolejności. W łańcuchu brak ogniw. Człowiek przypomina sobie jakiś szczegół, widzi go w pełnym blasku, reszta zaś już się rozkruszyła, rozpadła,a  w głowie została jakaś sieczka, jakaś mżawka.*

Gdy bez mała dziesięć lat temu wydawnictwo TRIO wydało książkę Borisa Sokołowa Michaił Bułhakow. Leksykon życia i twórczości, wiedziałam że muszę ją mieć. Przyszło mi trochę poczekać, bo w roku 2003 jeszcze jako studentka nie dysponowałam nadmiarem gotówki, a cena z okładki (pięćdziesiąt osiem złotych!) powalała na łopatki nawet zasobniejsze osoby. Czasami przeczekanie takiego okresu, gdy książka z nowości wydawniczej przechodzi w stałą na półkach, a w końcu w pozycję z wyprzedaży, jest bardzo owocne, bowiem wtedy można zdobyć ją za grosze, w porównaniu do ceny w jakiej pierwotnie została wypuszczona na rynek (o ile jeszcze jest dostępna rzecz jasna). I właśnie dzięki tej książce dowiedziałam się, że Powieść teatralna jest swego rodzaju powieścią autobiograficzną, bowiem jest bezpośrednim wynikiem konfliktu Bułhakowa z głównym reżyserem MChaTu. Przyczyną konfliktu była inscenizacja Zmowy świętoszków, a następnie zdjęcia tej sztuki z afisza po krytycznym artykule w gazecie Prawda.

Powieść teatralna opatrzona wstępem wyjaśniającym, że zapiski są autorstwa Maksudowa, człowieka, który po ukończeniu tych zapisków popełnił samobójstwo, to krótka powieść mówiąca o zmaganiach początkującego pisarza - dramaturga, który próbuje najpierw wydać swoją powieść, a potem sztukę. Fabuła, prowadzona powolną, senną narracją, nie jest porywająca, nie ma tu zwrotów akcji, ba, trudno w zasadzie mówić o akcji. Sporo jest w niej inercji i zaników pamięci. Dni, miesiące, mijają nie wiadomo kiedy, zmienia się krajobraz za oknem, a Maksudow nie zawsze pamięta, co zdarzyło się w poprzednim miesiącu. Spędza życie na próbach pisania, potem czytania tego co napisał znajomym, a wreszcie wydania swojej powieści. Gdy powieść ostatecznie staje się fiaskiem, a próba samobójstwa również niewypałem, Maksudow zaczyna pisać sztukę. Sztukę, którą szybko zainteresuje się Teatr Niezależny, o której będzie dyskutowało zaciekle starszeństwo Teatru i która nieźle napsuje krwi Maksudowi, gdy wizja reżysera i jego teoria okażą się kompletną pomyłką.

Niewątpliwie siłą tej krótkiej historii są dialogi i przemyślenia Maksudowa. Te dotyczące pamięci, mówią sporo o temacie przemyśleń samego Bułhakowa. Miał on stale wizję, że umrze w 1939 roku (niewiele się pomylił, stało się to bowiem w 1940 roku), że musi dokończyć Mistrza i Małgorzatę, a czasu coraz mniej. Powieść teatralna powstawała w okresie 1929-1930 i w sytuacji gdy Bułhakow wierzył w swoją rychłą śmierć, mogła być efektem również takich przemyśleń. A również wystąpieniem Bułhakowa przeciwko zasadzie Stanisławskiego, którą stosuje reżyser w tekście. Minusem jest ospałość fabuły i brak zakończenia. Choć rzecz jasna o zakończeniu jest już mowa we wstępie. Dla mnie jednak ta książka była ciekawostką, przyjemnym przerywnikiem między powieściami, które wywołują różne emocje. Nie bez powodu zdaje się, bohater sztuki nazywa się Bachtin, bo chwilami czyta się Powieść teatralną jak teksty Michała Bachtina. Spokojnie, leniwie, jakby na głos w myślach. Dla mnie sama przyjemność.



Powieść teatralna, Michaił Bułhakow, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000
*str. 122

14 komentarzy:

  1. Czy nie wiesz z jakiego powodu uważałem, że to jest książka o Molierze?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. nie wiem.. może okładka powieści "Życie pana Moliera" jest podobna? ;)

      Usuń
    2. A widzisz,to jest jakaś myśl:) Jeden autor nie powinien napisać za dużo książek o teatrze:P

      Usuń
    3. Problem w tym, że ten szczególny napisał ich (powieści jako takich) aż cztery ;/ pech chce, że pisał też sztuki, był związany z teatrem, więc to że aż połowę z nich poświęcił tej tematyce nie powinno dziwić ;)

      Usuń
    4. A potem się miesza biednym misiom:(

      Usuń
    5. No miesza.. Szczególnie, jak miś odkrywa, że pamięć chwilami zawodzi- cytat wybrany nieprzypadkowo :)

      Usuń
    6. Dla mnie już w ogóle jedyną podpórką dla pamięci są okładki:P No ale jak są podobne, to masakra:)

      Usuń
    7. To trzeba się cieszyć tylko, że starsze pozycje mają niewiele wydań, a więc i niewiele rodzajów okładek ;) Ja po prostu zaczęłam zapisywać co przeczytałam..:)

      Usuń
    8. Ja zawsze rzucałem te zapiski po paru próbach:P Więc Agatę Christie nieustannie powtarzam, bo mi się mylą te wszystkie "Tajemnicze morderstwa":P

      Usuń
    9. Mi pomaga bardzo blog :D i zakładki, gdzie notuję co przeczytałam ;) Serio, w sumie to był jeden z powodów pisania.. ;) żeby nie zapominać też o czym to wszystko było, jak przyjdzie i taki kryzys :)

      Usuń
    10. Też mam teraz porządek, ale jednak 30 lat czytania zniknęło w mrokach niepamięci:P

      Usuń
  2. Mówiąc szczerze, w tej chwili jestem w okropnej rozterce: mam wrażenie, że "Powieść teatralną" czytałam, ale głowy nie dam. Tak czy inaczej, chętnie sięgnę - żeby albo poznać, albo sobie przypomnieć.
    (Ostatnio taka niepewność dopadła mnie przy innym tytule, paskudne uczucie).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O, znam to paskudne uczucie. Ta powieść na szczęście jest bardzo krótka, toteż jak zaczniesz sobie "przypominać" to powinnaś szybko się zorientować, czy czytałaś, czy nie. A nawet jeśli czytałaś, to może wyłapiesz coś ciekawego czytając po raz drugi ;)

      Usuń
    2. Powtórki czytelnicze to bardzo dobre powtórki, więc nie zawaham się ich użyć :)

      Usuń

Dziękuję za każdy komentarz, cenię sobie każdą uwagę odnośnie wpisu i jego zawartości.

Uprzejmie proszę o nieskładanie mi życzeń świątecznych, ponieważ ich nie obchodzę.

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Autorzy

A.S.Byatt Adam Bahdaj Adriana Szymańska Agata Tuszyńska Agatha Christie Agnieszka Jucewicz Agnieszka Topornicka Agnieszka Wolny-Hamkało Alan Bradley Albert Camus Aldona Bognar Alice Hoffman Alice Munro Alice Walker Alona Kimchi Andrew Mayne; tajemnica Andrzej Dybczak Andrzej Markowski Andrzej Stasiuk Ann Patchett Anna Fryczkowska Anna Janko Anna Kamińska Anna Klejznerowicz Anne Applebaum Anne B. Ragde Anton Czechow Antoni Libera Asa Larsson Augusten Burroughs Ayad Akhtar Barbara Kosmowska Bob Woodward Boel Westin Borys Pasternak Bruno Schulz Carl Bernstein Carol Rifka Brunt Carolyn Jess- Cooke Charlotte Rogan Christopher Wilson Colette Dariusz Kortko David Nicholls Diane Chamberlain Dmitrij Bogosławski Dorota Masłowska Edgar Laurence Doctorow Eduardo Mendoza Egon Erwin Kisch Eleanor Catton Elif Shafak Elżbieta Cherezińska Emma Larkin Eshkol Nevo Ewa Formella Ewa Lach Francis Scott Fitzgerald Frank Herbert Franz Kafka Gabriel Garcia Marquez Gaja Grzegorzewska Greg Marinovich Grzegorz Sroczyński Guillaume Musso Gunnar Brandell Haruki Murakami Henry James Hermann Hesse Hiromi Kawakami Honore de Balzac Ignacy Karpowicz Igor Ostachowicz Ilona Maria Hilliges Ireneusz Iredyński Iris Murdoch Irvin Yalom Isaac Bashevis Singer Ivy Compton - Burnett Jacek Dehnel Jakub Ćwiek Jan Balabán Jan Miodek Jan Parandowski Jerome K. Jerome Jerzy Bralczyk Jerzy Krzysztoń Jerzy Pilch Jerzy Sosnowski Jerzy Stypułkowski Jerzy Szczygieł Joanna Bator Joanna Fabicka Joanna Jagiełło Joanna Łańcucka Joanna Marat Joanna Olczak - Ronikier Joanna Olech Joanna Sałyga Joanna Siedlecka Joanne K. Rowling Joao Silva Jodi Picoult John Flanagan John Green John Irving John R.R. Tolkien Jonathan Carroll Jonathan Safran Foer Joseph Conrad Joyce Carol Oates Judyta Watoła Juliusz Słowacki Jun'ichirō Tanizaki Karl Ove Knausgård Katarzyna Boni Katarzyna Grochola Katarzyna Michalak Katarzyna Pisarzewska Kawabata Yasunari Kazuo Ishiguro Kelle Hampton Ken Kesey Kornel Makuszyński Krystian Głuszko Kurt Vonnnegut Larry McMurtry Lars Saabye Christensen Lauren DeStefano Lauren Oliver Lew Tołstoj Lisa See Liza Klaussmann Maciej Wasielewski Maciej Wojtyszko Magda Szabo Magdalena Tulli Maggie O'Farrel Majgull Axelsson Małgorzata Gutowska - Adamczyk Małgorzata Musierowicz Małgorzata Niemczyńska Małgorzata Warda Marcin Michalski Marcin Szczygielski Marcin Wroński Marek Harny Marek Hłasko Maria Ulatowska Marika Cobbold Mariusz Szczygieł Mariusz Ziomecki Mark Haddon Marta Kisiel Mathias Malzieu Mats Strandberg Matthew Quick Melchior Wańkowicz Michaił Bułhakow Milan Kundera Mira Michałowska (Maria Zientarowa) Natalia Rolleczek Nicholas Evans Olga Tokarczuk Olgierd Świerzewski Oriana Fallaci Patti Smith Paulina Wilk Paullina Simons Pavol Rankov Pierre Lemaitre Piotr Adamczyk Rafał Kosik Richard Lourie Rosamund Lupton Roy Jacobsen Ryszard Kapuściński Sabina Czupryńska Sara Bergmark Elfgren Sarah Lotz Serhij Żadan Siergiej Łukjanienko Sławomir Mrożek Stanisław Dygat Stanisław Ignacy Witkiewicz Stanisław Lem Sue Monk Kidd Suzanne Collins Sylvia Plath Szczepan Twardoch Tadeusz Konwicki Terry Pratchett Tomasz Lem Tore Renberg Tove Jansson Trygve Gulbranssen Umberto Eco Vanessa Diffenbaugh Virginia C. Andrews Vladimir Nabokov Wiech William Shakespeare William Styron Wioletta Grzegorzewska Wit Szostak Witold Gombrowicz Wladimir Sorokin Wojciech Tochman Zofia Chądzyńska Zofia Lorentz Zofia Posmysz

Popularne posty

O mnie

Moje zdjęcie
Nie lubię kawy na wynos: zawsze się oparzę i obleję. Maniakalnie oglądam "Ranczo" i jeszcze "Brzydulę".Uwielbiam zimę. I wiosnę. I jesień. I deszcz. Lubię ludzi. Kocham zwierzęta. Czytam, więc wmawiam sobie, że myślę.