wtorek, 1 stycznia 2013

"Przeprawa" Mira Michałowska

Pierwszy noworoczny spacer do lasu był przeprawą przez oblodzone drogi i ścieżki, które rzadko uczęszczane, nie leżą w zainteresowaniu osób odpowiedzialnych za posypywanie dróg piaskiem czy solą. I tak wycieczka, która na ogół zajmuje nam około kwadransa czasu, tym razem trwała ponad czterdzieści pięć minut. Utrzymanie równowagi, próba nie utracenia łączności między prawą i lewą nogą ponownie przywiodły mi na myśl to słowo - przeprawa. Jakież adekwatne, swoją drogą, pomyślałam, gdy w sposób zupełnie niezgrabny i absolutnie nie przywodzący łyżwiarskie figury, ratowałam się przed upadkiem.

Przeprawą było też uzyskanie dostępu do tej książki, bo choć, owszem, dostępna, zgodnie z wiedzą jaką zaczerpnęłam z bibliotecznego katalogu, to jednak na półkach była nieobecna. Po dłuższych poszukiwaniach, z pomocą przyjaznej pani bibliotekarki, dowiedziałam się, że książka jest w magazynku biblioteki, bowiem księgozbiór biblioteczny jest zbyt obszerny by go pomieścić na niedużej, bądź co bądź, powierzchni jaką zajmuje biblioteka. Dopiero po kilku dniach, po przeprawie w bibliotecznym magazynie, książka dotarła do moich rąk. Po takich przeprawach apetyt na książkę wzrastał wprost proporcjonalnie z trudnością jej zdobycia. Dlatego wcale mnie nie zdziwiło, że sama lektura zajęła mi niewiele czasu, choć niewątpliwie jej treść trochę zdziwiła.

Znana mi dotąd tylko w Wojny domowej Mira Michałowska kojarzyła mi się z żartobliwą, swobodną narracją, która działa odprężająco, a jednocześnie zabawia czytelnika ciekawymi anegdotkami z życia wziętymi. Powieść Przeprawa jest pod tym względem nieco inna, ponieważ  utrzymana jest w tonie mniej żartobliwym, choć nadal swobodnym.

Akcja powieści przenosi nas w lata 60-te ubiegłego wieku. Główną bohaterką jest pisarka, Irena, która zmaga się z twórczą niemocą. Ma właśnie podpisany kontrakt na książkę, której zamysł powstał już w Polsce, a której fabułę ma tworzyć w spokojnym pensjonacie o nazwie "Pustelnia", znajdującym się w górach Catskillu, niedaleko Nowego Jorku. Jest w Stanach tymczasowo, ze względu na  trzyletni kontrakt pracy przy ONZ jaki otrzymał jej mąż Henryk, przebywający w ich mieszkaniu w Nowym Jorku, a w zasadzie najczęściej w biurze. Pobyt w pensjonacie ma służyć spokojnemu procesowi twórczemu, który jednak jest zakłócany albo uczuciem niepokoju i chęcią powrotu do Nowego Jorku, albo ciekawością właścicielki pensjonatu czy współmieszkańców. W sposób zaś przypominający format powieści szkatułkowej przechodzimy z historii samej Ireny do powieści jaką pisze Irena, której jest również bohaterką, co czasami bardziej przypomina jej wspomnienia, niż powieść w powieści. Bohaterka - alter ego Ireny płynie na statku w rejsie z Ameryki do Francji i ma za współtowarzyszy tej podroży Dona, adwokata, płynącego wraz z synem, oraz przyjaciółką rodziny Helen, na podróż wspomnieniową do Paryża.  Z kolei na statku Don przenosi nas w odleglejszą nieco historię z roku 1938 kiedy to poznał Tanię, matkę jego syna Walta, w której zakochał się bez pamięci od pierwszego wejrzenia. I tak "Przeprawa" mówi o przeprawie, jaką musi odbyć pisarka między pustymi stronami, a stronami zapisanymi fabułą powieści, przeprawą przez ocean do źródeł historii miłosnej i wreszcie przeprawą przez ową historię miłosną, która z banalnego początku przeradza się w pospolity dramat małżeński i ostatecznie fatalne rozstanie.

Te trzy opowieści są prowadzone konsekwentnie od początku do końca, przeplatając się nawzajem,  najczęściej dlatego, że Irena zasiada do pisania, ale też w innych sytuacjach, jak wtedy gdy z powodu wypadku jakiemu uległa traci przytomność i wyobraźnią przenosi się na pokład wspomnianego statku. Narracja pierwszoosobowa najczęściej przemawiająca głosem Ireny, czasami przejmowanym przez Dona, prowadzona jest dość spokojnie, leniwie, niczym rejs na spokojnym morzu. Nie ma tu akcji zapierającej dech w piersi, historia miłosna nie porywa, a jej finał jest więcej niż do przewidzenia. A jednak jest coś ciekawego w tej książce. Mimo, że dość krótka, bo posiadająca zaledwie 244 strony, podejmuje się szerokiego wachlarza tematów, jakim jest sytuacja w Ameryce w okresie wojny w Wietnamie, podziałów w społeczeństwie, jakie ta wojna spowodowała, ruchów związanych z równouprawnieniem osób czarnoskórych, sytuacji Polaków, którzy wyemigrowali w czasie wojny do Stanów, a wreszcie różnic kulturowych między Europejczykami a Amerykanami. Całość zamyka ukończenie powieści pisanej przez Irenę.

Napisana prostym, przystępnym językiem, może nie jest typem powieści, które czyta się jednym tchem, ale też nie irytuje, by ją porzucić w połowie czytania. Polecam jednak raczej wielbicielom autorki.


Przeprawa, Mira Michałowska, Czytelnik Warszawa 1971


17 komentarzy:

  1. Hmmm, a miałem nadzieję na coś młodzieżowego. Jako wielbiciel autorki kiedyś pewnie przeczytam. Wątek amerykański może być autobiograficzny.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Też liczyłam na coś młodzieżowego, stąd zdziwienie ;)

      Nawet podejrzewam, że jest autobiograficzny :) Irena jest niewątpliwie alter ego Michałowskiej.

      Usuń
    2. Michałowska wyjechała z mężem do Stanów, jest nawet takie opowiadanko w Drobnych ustrojach, jak się szykują do wyjazdu:))

      Usuń
    3. "Drobne ustroje" jeszcze przede mną :) Na razie czeka na półce "Przez kuchnię i od frontu" :))

      Usuń
    4. Kuchnia też przede mną, pewnie tam też będą szczegóły:)

      Usuń
    5. Też tak podejrzewam :) Prawdę mówiąc lubię taki element autobiograficzny w twórczości. Za to też ujął mnie Krzysztoń :)

      Usuń
  2. Od strony obyczajowej brzmi ciekawie, ale najbardziej zainteresowała mnie kompozycja - dla niej zdecydowanie chciałabym sięgnąć po "Przeprawę" i sprawdzić, jak autorce wyjdzie kompozycja szkatułkowa.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeśli masz podobnie jak ja taką bibliofilską ciekawość, to książka jest dla Ciebie ;)

      Usuń
    2. Mam, a poza tym pokochałam "Rękopis" za kompozycję szkatułkową, więc chętnie zobaczę ją też w innym wykonaniu :)

      Usuń
  3. A ja w ogóle nie wiedziałam, że taka książkę napisała. Koniecznie muszę zdobyć. Mam zadanie na ten rok.

    OdpowiedzUsuń
  4. A nie chcę oni tej książki sprzedać w bibliotece?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kasiu, też nie wiedziałam, natknęłam się na nią szukając "Wojny domowej" :) Nie wiem czy będą chcieli sprzedać, to jedyny egzemplarz, ale mogę się dowiedzieć w sobotę. Ewentualnie Kasiu, jeszcze tutaj na aukcji: http://allegro.pl/przeprawa-zientarowa-i2842067364.html

      Usuń
    2. Kasiu, spytałam, bo ten egzemplarz wygląda jakoś, ten allagrowy w strasznym stanie, powiększyłam zdjęcie to absurdalnych rozmiarów i aż mną zatrzęsło, bez obwoluty, z plamą na froncie i grzbietem odchodzącym od książki (wilgoć), poza tym wcale nie tani, bo z wysyłką do mnie ponad 20 zł, prawie 30, bo tak sobie liczą. Biblioteki czasem pozbywają się egzemplarzy, które sa niewypożyczane od długiego czasu.

      Usuń
    3. ojej, weszłam w twojego linka i jest inny, ładniejszy. Zaraz będę kombinować, czy wysyła zagranicę

      Usuń
  5. cholerka, zakończona dzisiaj sprzedaż, napisałam do sprzedawcy, ale nie wiem, czy odpisze, bo nie robią tego, jak im się nie chce

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kasiu, to ja w sobotę zapytam w bibliotece, a Ty daj znać czy odezwał się sprzedawca. Poszukam jeszcze w antykwariatach. Dam znać.

      Usuń

Dziękuję za każdy komentarz, cenię sobie każdą uwagę odnośnie wpisu i jego zawartości.

Uprzejmie proszę o nieskładanie mi życzeń świątecznych, ponieważ ich nie obchodzę.

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Autorzy

A.S.Byatt Adam Bahdaj Adriana Szymańska Agata Tuszyńska Agatha Christie Agnieszka Jucewicz Agnieszka Topornicka Agnieszka Wolny-Hamkało Alan Bradley Albert Camus Aldona Bognar Alice Hoffman Alice Munro Alice Walker Alona Kimchi Andrew Mayne; tajemnica Andrzej Dybczak Andrzej Markowski Andrzej Stasiuk Ann Patchett Anna Fryczkowska Anna Janko Anna Kamińska Anna Klejznerowicz Anne Applebaum Anne B. Ragde Anton Czechow Antoni Libera Asa Larsson Augusten Burroughs Ayad Akhtar Barbara Kosmowska Bob Woodward Boel Westin Borys Pasternak Bruno Schulz Carl Bernstein Carol Rifka Brunt Carolyn Jess- Cooke Charlotte Rogan Christopher Wilson Colette Dariusz Kortko David Nicholls Diane Chamberlain Dmitrij Bogosławski Dorota Masłowska Edgar Laurence Doctorow Eduardo Mendoza Egon Erwin Kisch Eleanor Catton Elif Shafak Elżbieta Cherezińska Emma Larkin Eshkol Nevo Ewa Formella Ewa Lach Francis Scott Fitzgerald Frank Herbert Franz Kafka Gabriel Garcia Marquez Gaja Grzegorzewska Greg Marinovich Grzegorz Sroczyński Guillaume Musso Gunnar Brandell Haruki Murakami Henry James Hermann Hesse Hiromi Kawakami Honore de Balzac Ignacy Karpowicz Igor Ostachowicz Ilona Maria Hilliges Ireneusz Iredyński Iris Murdoch Irvin Yalom Isaac Bashevis Singer Ivy Compton - Burnett Jacek Dehnel Jakub Ćwiek Jan Balabán Jan Miodek Jan Parandowski Jerome K. Jerome Jerzy Bralczyk Jerzy Krzysztoń Jerzy Pilch Jerzy Sosnowski Jerzy Stypułkowski Jerzy Szczygieł Joanna Bator Joanna Fabicka Joanna Jagiełło Joanna Łańcucka Joanna Marat Joanna Olczak - Ronikier Joanna Olech Joanna Sałyga Joanna Siedlecka Joanne K. Rowling Joao Silva Jodi Picoult John Flanagan John Green John Irving John R.R. Tolkien Jonathan Carroll Jonathan Safran Foer Joseph Conrad Joyce Carol Oates Judyta Watoła Juliusz Słowacki Jun'ichirō Tanizaki Karl Ove Knausgård Katarzyna Boni Katarzyna Grochola Katarzyna Michalak Katarzyna Pisarzewska Kawabata Yasunari Kazuo Ishiguro Kelle Hampton Ken Kesey Kornel Makuszyński Krystian Głuszko Kurt Vonnnegut Larry McMurtry Lars Saabye Christensen Lauren DeStefano Lauren Oliver Lew Tołstoj Lisa See Liza Klaussmann Maciej Wasielewski Maciej Wojtyszko Magda Szabo Magdalena Tulli Maggie O'Farrel Majgull Axelsson Małgorzata Gutowska - Adamczyk Małgorzata Musierowicz Małgorzata Niemczyńska Małgorzata Warda Marcin Michalski Marcin Szczygielski Marcin Wroński Marek Harny Marek Hłasko Maria Ulatowska Marika Cobbold Mariusz Szczygieł Mariusz Ziomecki Mark Haddon Marta Kisiel Mathias Malzieu Mats Strandberg Matthew Quick Melchior Wańkowicz Michaił Bułhakow Milan Kundera Mira Michałowska (Maria Zientarowa) Natalia Rolleczek Nicholas Evans Olga Tokarczuk Olgierd Świerzewski Oriana Fallaci Patti Smith Paulina Wilk Paullina Simons Pavol Rankov Pierre Lemaitre Piotr Adamczyk Rafał Kosik Richard Lourie Rosamund Lupton Roy Jacobsen Ryszard Kapuściński Sabina Czupryńska Sara Bergmark Elfgren Sarah Lotz Serhij Żadan Siergiej Łukjanienko Sławomir Mrożek Stanisław Dygat Stanisław Ignacy Witkiewicz Stanisław Lem Sue Monk Kidd Suzanne Collins Sylvia Plath Szczepan Twardoch Tadeusz Konwicki Terry Pratchett Tomasz Lem Tore Renberg Tove Jansson Trygve Gulbranssen Umberto Eco Vanessa Diffenbaugh Virginia C. Andrews Vladimir Nabokov Wiech William Shakespeare William Styron Wioletta Grzegorzewska Wit Szostak Witold Gombrowicz Wladimir Sorokin Wojciech Tochman Zofia Chądzyńska Zofia Lorentz Zofia Posmysz

Popularne posty

O mnie

Moje zdjęcie
Nie lubię kawy na wynos: zawsze się oparzę i obleję. Maniakalnie oglądam "Ranczo" i jeszcze "Brzydulę".Uwielbiam zimę. I wiosnę. I jesień. I deszcz. Lubię ludzi. Kocham zwierzęta. Czytam, więc wmawiam sobie, że myślę.